عباس اقبال آشتیانی
اقبالآشتیانی، عباس (1277- 1334ش/ 1898- 1956م) ، مورخ، نویسنده، استاد دانشگاه، عضو پیوسته فرهنگستان و مجمع علمی عربی دمشق.
عباس اقبال فرزند محمدعلی در خانوادهای فقیر و تنگدست در آشتیان زاده شد و با خانواده به تهران کوچ کرد. جوانی را به کار درودگری، تحصیل در مکتبخانهها و مدرسه «شرکت گلستان» گذراند تا اینکه به مساعدت ابوالحسن فروغی* ضمن تحصیل در دارالفنون به کار در کتابخانه معارف پرداخت. پس از آن به تدریس تاریخ و جغرافیا در درالمعلمین مرکزی، مدرسه سیاسی و مدرسه نظام پرداخت[۱]. با چهرههای علمی – ادبی آن روزگار ـ مانند ملک الشعراء بهار، رشید یاسمی و ... آشنایی یافت و در مجله فروغ تربیت مقالاتی انتشار داد[۲].
در 1304ش به عنوان منشی هیأت نظامی ایران به فرانسه رفت و با آشنایی علامه محمد قزوینی برای اخذ لیسانس در دانشگاه سُرُبن (Sorbonne)ادامه تحصیل داد. پس از بازگشت به تدریس تاریخ مفصل ایران و جغرافیای جهان پرداخت[۳] و در 1313ش به عنوان نماینده ایران در کنفرانس «طرز نگهداری موزههای صنایع و تاریخ» در مادرید(Madrid) شرکت کرد. از آنجا به پاریس رفت و رسالهای تألیف کرد که شورای دانشگاه تهران آن را به عنوان رساله دکتری به تصویب رساند و از 1317 با سمت استادی و عضو پیوسته فرهنگستان ایران شروع به تدریس کرد[۴].
او در همفکری با تنی چند از فرهیختگان علمی ـ ادبی مجله یادگار را انتشار داد (شهریور 1323- خرداد 1328)[۵] و تا 21 بهمن 1334 که در شهر رم وفات یافت ازسوی وزارت خارجه، رایزن فرهنگی در آنکارا، رم، برلین، پاریس، واتیکان و برخی پایتختهای عربی بود. جنازه او در جوار حضرت عبدالعظیم(ع)، کنار آرامگاه علامه قزوینی به خاک سپردند[۶].
عباس اقبال از بزرگترین، عمیقترین و جامعترین مورخان معاصر ایران است که در تاریخنگاری* جدید ایرانیان سر منشاء تحولات چشمگیر بود و بیش از 100 مقاله و 50 تألیف، تصحیح و ترجمه در تاریخ، جغرافیا، ادبیات و هنر از او بر جای مانده است از آن میان: تألیف:
- تاریخ مفصل ایران؛
- تاریخ مغول؛
- میرزا تقیخان امیرکبیر؛
- جغرافیای آسیا، آفریقا و اقیانوسیه؛
- تصحیح کلیات عبید زاکانی، لغت فرس، سمط العلی للحضره العلیا، حدائق السحر فی دقائق الشعر؛
- ترجمه "مأموریت ژنرال گاردان در ایران" از آلفرد دوگاردان(A, de Gardan)؛
- "طبقات سلاطین اسلام"، از استانلی لینپول(S. Lane Pool)؛
- "سه سال در دربار ایران(Fūriye)"، از فوریه و ... [۷][۸].
نیز نگاه کنید به
مآخذ
- ↑ نجمآبادی، محمود. «استادم عباس اقبال»، راهنمای کتاب. س9، ش7-10، 1355، ص602- 604.
- ↑ گلُبُن، محمد. بهار و ادب فارسی. تهران: فرانکلین و کتابهای جیبی، 1351، ج2، ص447.
- ↑ میرانصاری، علی. اسنادی از مشاهیر ادب معاصر ایران. تهران: سازمان اسناد ملی ایران، 1376، ج1، ص278- 279.
- ↑ افشار، ایرج. «عباس اقبالآشتیانی»، سواد و بیاض. تهران: کتابفروشی دهخدا، 1344، ص259.
- ↑ محیط طباطبایی، محمد، «مطبوعات و اقبالآشتیانی»، راهنمای کتاب. س19، ش1-3، 1355، ص17-18.
- ↑ دبیرسیاقی، محمد. مجموعه مقالات عباس اقبالآشتیانی. تهران: خیام، 1350، مقدمه.
- ↑ دبیرسیاقی، محمد. «اقبالآشتیانی»، دایره المعارف بزرگ اسلامی. تهران: مرکز دایرهالمعارف بزرگ اسلامی، 1379، ج9، ص621.
- ↑ تلخیص مقاله دبیر سیاقی، محمد، «اقبالآشتیانی» در دایرهالمعارف بزرگ اسلامی، قابل بازیابی از https://www.cgie.org.ir/fa/article/240315/%D8%A7%D9%82%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D8%A2%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C
منبع اصلی
سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، مرکز مطالعات راهبردی روابط فرهنگی (1398). دانشنامه ایران. تهران: موسسه فرهنگی هنری و انتشارات بین المللی الهدی،
نویسنده مقاله
محمد دبیر سیاقی