چوپانیان

چوپانیان، یا آل چوپان، سلسله‌ای از امیران مغول (حک 738-758ق/1338-1357م) از اعقاب مغول بودند که نسب به سورغان از قبیله سلدوز می‌رساندند. جد آن‌ها امیر چوپان از امرای دربار ارغون، گیخاتو، غازان و الجایتو بود که از طرف آنان به حکومت گیلان رفت.

در دوران ابوسعید ایلخانی به دلیل خردسالی ابوسعید، امیر چوپان، از ازبک‌خان خواست تا حکومت عراق عرب و عجم را به وی سپارد اما قتلغ تمر نایب ازبک‌خان او را از این امر بر حذر داشت و امیر چوپان ناگزیر با ابوسعید بیعت نمود و حامی سلطنت او شد. او خراسان را برای ابوسعید از دست یسور بن براق بن اسن دوا نواده جغتای فرمانروای خوارزم گرفت و سرگرم نبرد در خراسان بود که ابوسعید پسرش دمشق خواجه را دربند نمود و امیر چوپان قیام کرد. گروهی دیگر نیز معتقدند که چون او راضی نشد دخترش بغداد‌خاتون را از حسن جلایری گرفته به ابوسعید تسلیم نماید ابوسعید چنین اقدامی نموده است.

در نبرد با ابوسعید شکست خورد و به هرات نزد ملک غیاث‌الدین کرت گریخت که توسط او نیز کشته شد (728ق/1328م) مهم‌ترین جانشین او تیمورتاش بود که از طرف الجایتو حاکم روم گردید که در آن‌جا طغیان نمود و بعد از فرار به مصر در همان‌جا کشته شد.

شیخ حسن کوچک(738-744ق/1338-1344م) پسر تیمورتاش در آستانه سقوط ایلخانان مقتدر شد. او آذربایجان و قسمتی از آسیای صغیر را گرفت و ساتی بیک خواهر ابوسعید ایلخانی را ایلخان ایران نمود اما مدتی بعد از سلیمان خان نامی حمایت نمود. او با شیخ حسن بزرگ جلایری جنگ‌ها نمود و سرانجام در (744ق/1344م) در تبریز به دست زن خود کشته شد. برادرش اشرف، انوشیروان نامی را لقب عادل داده و به ایلخان گماشت و با ظلم و جور به حکومت پرداخت (744-758ق/1344-1357م) مردم آذربایجان از جانی‌بیک قبچاقی دعوت نمودند او نیز سپاهش را به آذربایجان آورده به قتلش رساند(751ق/1351م) و چوپانیان را منقرض ساخت. چوپانیان در تاریخ به‌جز قتل و غارت نام دیگری ندارند. آنان گرایش‌های سنی داشتند.

نیز نگاه کنید به

• مغول ها
• ایلخانان
• ایلخان
  

منبع اصلی

سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، مرکز مطالعات راهبردی روابط فرهنگی (1398). دانشنامه ایران. تهران: موسسه فرهنگی هنری و انتشارات بین المللی الهدی،

نویسنده مقاله

کورش صالحی