پاسارگاد
پاسارگاد، شهری باستاین در دشت مرغاب فعالی واقع در استان فارس. پاسارگاد نام قدیم شهر مرغاب بوده[۱]و این نام از آن رو مورد تأیید است که در متون استحکاماتی تخت جمشید به نام ایلامی باتراکاتاس (Batrakatas) و با سراکادا (Basrakada) به آن اشاره شده است[۲].
برای پاسارگاد معانی مختلفی بیان کردهاند از جمله «اردوگاه پارسیان»[۳] و «به کار برنده گرزقوی» [۴] اما چنانکه هرودوت گفته [۵]این نام وابسته به نام قبیله پاسارگاد است که یکی از سه قبیله معروف پارسیان بوده است. پاسارگار به دستور کوروش دوم (530- 559ق. م) ساخته شده و پایتخت این پادشاه هخامنشی و پسرش کمبوجیه (552- 530ق.م) بوده که مجموع ساختمانهای آن در محوطهای به طول 5/2 کیلومتر در 43 کیلومتری تخت جمشید واقع شده است.
آنچه در این شهر موجود است. به قرار زیر میباشد: آرامگاه کوروش واقع در غرب دهکده مادر سلیمان، شامل اتاقی کوچک باسقفی شیروانی که بر روی شش طقبقه سنگی که هر طبقه از طبقه زیرین کوچکتر است بنا شده[۶]. در حدود یک کیلومتری شمال مقبره کوروش ویرانههای سه ساختمان کاخ گونه (دروازه R، کاخ S و کاخ P) به فاصله کمی از هم قرار دارند. دروازه R/1 کاخی با برجستهکاری، کاخ S را تالار شرفیابی و کاخ P را به عنوان کوشک اصلی میشناسند[۷].
خرابههای برجی مرتفع که بر زیربنای سنگی سه پلهای با 14 متر ارتفاع بنا شده[۸] معروف به زندان سلیمان است که تاکنون منظور اصلی بنای آن روشن نشده، بعضی آن را قبر سلطنتی و گروهی انبار یا مخزنی برای اشیای مهم سلسله یا اشیای مذهبی دانستهاند. در منتهیالیه شمالی پاسارگاد دو پایه ستون سنگی مربع شکل با 2 متر ارتفاع قرار دارد که تعبیرهای متعددی در باره کاربرد اینها ارائه شده است [۹].
سکوی سنگی بزرگ برج گونهای بنام تل تخت یا تخت مادر سلیمان که احتمالاً وظیفه حمایت از کاخها را داشته نیز در اینجا وجود دارد. در پاسارگاد 24 کتیبه یافتهاند که به سه زبان ایلامی، بابلی و فارسی باستان متن «من کوروش شاه هخامنشی هستم» را در بردارند[۱۰]. با توجه به توصیف نویسندگان باستانی و حفاریهای به عمل آمده ثابت شده که تمام ساختمان های پاسارگاد را باغهای وسیعی در برگرفته بوده[۱۱]. بطور کلی پاسارگاد مجموعه هنر شرق قدیم را یکجا در خود داشته و نماد شکوفایی هنرهای معماری، پیکرتراشی، رنگ آمیزی و شبیهسازی در دوره هخامنشیان و الگویی برای تخت جمشید بوده است[۱۲].
نیز نگاه کنید به
مآخذ
- ↑ شاپور شهبازی، راهنمای جامع پاسارگاد، شیراز: بنیاد فارسشناسی 1279، ص 15.
- ↑ گرشویچ، ایلیا، تاریخ ایران دوره هخامنشیان، ترجمه مرتضی ثابتفر، تهران: جامی، 1385، ص 277.
- ↑ سرفراز، علیاکبر و بهمن فیروزمندی، باستانشناسی و هنر دوران تاریخی ماد هخامنشی، اشکان ساسانی، تهران: عفاف 1381، ص 118.
- ↑ Stronach, David. Pasargadoe, Areport on the Excavations conductedby The Britishinstitute of Persian studies from 1961 to 1963, Oxford (1978), p. 281.
- ↑ هرودوت، تواریخ، ترجمه وحید مازندرانی با توضیحات علیرضا شاپور شهبازی، تهران: دنیای کتاب، چاپ دوم 1368، کتاب اول، بند 125.
- ↑ Shapurshahbazi, A. »Cyrus, the tomb of cyrus«iniencyclopaedia Iranic. Edited by Ehsan Yarshater, Mazda Publishers costa Mesa, california 1993, V. 6. p. 522.
- ↑ دایرهالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی،تهران: مرکز دایرهالمعارف بزرگ اسلامی، 1367، ج 13، ص 514.
- ↑ بویس، موی، تاریخ کیش زرتشت، ترجمه همایون صنعتیزاده، تهران: توس 1375، ج 2 (هخامنشیان). ص 90.
- ↑ اومستد، تاریخ هخامنشی، ترجمه محمد مقدم، تهران: امیرکبیر، چاپ سوم 1372، ص 84.
- ↑ مهینفرن، سیاره «پاسارگاد» در دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران: بنیاد دایرهالمعارف اسلامی، 1375، ج 5، ص 423.
- ↑ بریان، پییر، تاریخ امپراتوری هخامنشیان از کوروش تا اسکندر، ترجمه مهدی سمسار، تهران: زریاب 1377، ج 1، ص 219.
- ↑ شاپور شهبازی، همان› صص 1- 9.
منبع اصلی
سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، مرکز مطالعات راهبردی روابط فرهنگی (1398). دانشنامه ایران. تهران: موسسه فرهنگی هنری و انتشارات بین المللی الهدی،
نویسنده مقاله
سهم الدین خزائی