داریوش
داریوش، نهمین شاه پارس، سومین شاهنشاه هخامنشی (حک 486-522پ.م) نوه آریارمنه هخامنشی و فرزند ویشتاسپ [۱]. داریوش در آغاز با غلبه بر گئومات مغ (بردیای دروغین) که خود را فرزند کورش میخواند به پادشاهی رسید. (522 پ.م). پس از آن با فرو نشاندن شورشهای پارس، ماد، بابل، لیدی و مصر و مجازات رهبرانشان قدرت خود را تثبیت کرد [۲]و برای سرکوب سکاهای بالکان به دهانه دانوب لشگرکشی کرد که آنها از مقابل سپاه هخامنشی گریختند و دایوش از تعقیبشان نتیجهای نگرفت[۳].
سرکوب شورشهای دولت شهرهای ایونیه در آسیای صغیر (494-499 پ.م) و جنگ ناموفق با یونانیان (490 پ.م) اقدامات نظامی بعدی او بودند. در اواخر پادشاهیش شورشی علیه او در مصر و به رهبری یکی از نوادگان فراعنه این کشور روی داد که مرگ داریوش (486 پ.م) در سن 64 سالگی فرصت دفع آن شورش را از وی گرفت و خشایارشا فرزندش از آتوسا دختر کورش جانشین او شد[۴].
داریوش بزرگترین سازماندهنده امپراتوری است که از شرق تا سند، از شمال شرق تا آمودریا و از غرب تا آسیای صغیر و قلب آفریقا امتداد مییافت. او برای اداره این شاهنشاهی آن را به ساتراپ نشینهایی تقسیم کرد و قدرت ساتراپها را از طریق قرار دادن مأموران اداری، مالی و نظامی در کنارشان کاهش داد[۵]. وجود مأمورانی به عنوان چشم و گوش شاه او را از نزدیک در جریان امور ساتراپها میگذاشت. علاوه بر این، با احداث جاده شاهی و نیز سیستم مراسلات سریع (چاپار) ارسال اخبار و پیام در سراسر قلمرو هخامنشی به سرعت انجام میشد. او به سازماندهی و اصلاح ساختار ارتش و تشکیل سپاه جاویدان پرداخت[۶].
داریوش برای تسریع امر تجارت، پول واحدی از سکههای طلا و نقره وضع کرد و در زمینه مالیات نیز خود به دقت نظارت داشت او به کشاورزی و ساخت و ساز نیز بسیار علاقهمند بود [۷]و در پنج پایتخت اداری، سیاسی و آیینی بابل، هگمتانه، شوش، پرسپولیس و پاسارگاد و شهرهای بزرگ امپراتوری با به کارگیری صنعتگران و هنرمندان اقوام تابع هخامنشیان بناهای چشمگیری ساخت که پارسه (تخت جمشید)، شاهکار معماری ایران از جمله آنهاست، حفر کانال سوئز نیز بنا بر کتیبه آن، نخستین بار به فرمان او انجام شد[۸]. داریوش از خود کتیبههایی به خط میخی و زبانهای فارسی باستان، بابلی عیلامی و آرامی به جای گذاشته است که مهمترین آنها کتیبه بیستون است. او در آنها به قدرت رسیدن، کشورگشاییها، ساخت و سازها و ذکر نام اقوام تابع هخامنشیان را شرح داده است[۹].ابداع خط میخی را نیز منسوب به داریوش میدانند[۱۰].
نیز نگاه کنید به
مآخذ
- ↑ شعبانی، رضا. داریوش بزرگ. از ایران چه میدانم؟، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی، 1382، ص 10.
- ↑ زرین كوب، عبدالحسین. تاریخ مردم ایران. تهران: امیركبیر، ج 1، ص 144.
- ↑ Shahbazi, Shapour. A, “Dariūsh” Encyclopeadia Iranica, New York and London, Routladge, 1996. V. 4. P. 43
- ↑ بریان، پیر. امپراطوری هخامنشی. ترجمه ناهید فروغان، تهران: انتشارات فرزان، نشر قطره، ص 248.
- ↑ زرین كوب، همان، ص 150.
- ↑ Shahbazi, Shapour. Ibid, P. 44.
- ↑ هینتس، والتر. داریوش و پارسها. ترجمه عبدالرحمن صدریه، تهران: امیركبیر، 1380، ص 244.
- ↑ كخ، هایدماری. از زبان داریوش. ترجمه پیروز رجبی، تهران: كارنامگ، 1376، ص 185.
- ↑ ابوالقاسمی، محسن. تاریخ مختصر زبان فارسی. تهران: كتابخانه طهوری، 1378، ص 20.
- ↑ هینتس، والتر. همان، ص 24.
منبع اصلی
سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، مرکز مطالعات راهبردی روابط فرهنگی (1398). دانشنامه ایران. تهران: موسسه فرهنگی هنری و انتشارات بین المللی الهدی،
نویسنده مقاله
مهرداد شباهنگ