مظفرالدین شاه
مظفرالدین شاه چهارمین پسر ناصرالدین شاه و پنجمین پادشاه قاجار(حک1313-1324ق / ؟م). مادرش شکوهالسلطنه دختر فتحالله میرزا شعاع السلطنه پسر فتحعلیشاه بود. در هفت سالگی به «صاحب اختیاری» آذربایجان فرستاده شد و عزیزخان سردار را به پیشکاری او مأمور ساختند. یک سال بعد در 1278ق / ؟م به منصب ولیعهدی انتخاب گردید[۱]. ناصرالدین شاه کوشید بهترین افراد را برای تعلیم و تربیت وی انتخاب کند ولی مظفرالدین میرزا نسبت به کسب علوم بیتفاوت بود. 36 سال به عنوان ولیعهد در آذربایجان حکومت کرد و این مدت افراد سست عنصر و ضعیفالنفس اطراف او را گرفتند و ایام ولیعهدی او به بیهودگی و سرگرمی های موهن سپری شد[۲]. رقیب عمده او برای سلطنت ظلالسلطان بود که به شیوههای مختلف کوشید وی را از ولیعهدی خلع کند ولی نتوانست[۳]. با قتل ناصرالدین شاه توسط میرزا رضای کرمانی در ذی القعده 1313ق / ؟م در تبریز به تخت سلطنت جلوس کرد و طی حکمی امینالسلطان را به صدارت انتخاب کرد و لقب اتابک اعظم به او داد و با خدم و حشم راهی تهران شد و بر تخت نشست. در دوران پادشاهی سفرهایی به خارج از کشور داشت که موجب مقروض شدن ایران شد. برای سفر او به اروپا، در 1318، 5/22 میلیون منات طلا (واحد پول روسیه) وام از روسیه در ازای گرو دادن گمرکات شمال به مدت 75 سال اخذ شد . نتیجه این سفر دیدار شاه از روسیه، فرانسه و عثمانی بود.
امینالسلطان، برای سفر دوم شاه (1320ق / ؟م)، ده میلیون منات طلا در ازای اینکه نرخ گمرکات به نفع روسیه کاهش یابد از بانک استقراضی وام گرفت [۴]که نتیجه آن دیدار از ایتالیا، سوئیس، آلمان، اتریش، بلژیک، فرانسه و انگلیس بود. در سفر سوم (1323ق / ؟م) عینالدوله صدراعظم، از انگلستان وام گرفت[۵][۶]، این در حالی بود که زمینههای بروز نهضت مشروطیت فراهم امده بود و زمانی که شاه در خارج بود همه جای ایران را جنبشهای ازادی خواهی و تلاش برای تأسیس «دارالشورا» و «عدالتخانه» در بر گرفته بود که در نتیجه، فرمان مشروطیت توسط مظفرالدین شاه در 14 جمادی الثانی 1324ق (14 مرداد 1285ش) به امضاء رسید و او چندی بعد درگذشت.
نیز نگاه کنید به
مآخذ
- ↑ نوایی، عبدالحسین. «ولیعهدی ناصرالدین شاه»، مجله یادگار. سال 3، شماره10، ص54.
- ↑ سپهر، عبدالحسینخان. مرات الوقایع مظفری و یادداشتهای ملکالمورخین. تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران: 1368، زرین، ص9-8.
- ↑ اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان. روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه. به کوشش ایرج افشار، تهران: 1344، امیرکبیر، ص389.
- ↑ پناهی سمنانی، مظفرالدین شاه خودکامه کوچک. تهران: 1379، نشر ندا، ص78-71.
- ↑ هدایت، مهدی قلی خان. خاطرات و خطرات. تهران: 1344، نشر زوّار، ص140.
- ↑ امینالدوله، میرزا علی خان. خاطرات سیاسی. به کوشش حافظ فرمانفرمائیان. تهران: 1355، امیرکبیر.
منبع اصلی
سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، مرکز مطالعات راهبردی روابط فرهنگی (1398). دانشنامه ایران. تهران: موسسه فرهنگی هنری و انتشارات بین المللی الهدی،
نویسنده مقاله
اکبر فلاحی