مظفریان
مظفریان، یا آل مظفر، سلسلهای از حکومتهای محلی بعد از سقوط ایل خانان که در فارس و کرمان و یزد و برخی جاهای دیگر 713-795ق/1314-1393م حکومت میکردند. نسب آنها به یکی از خاندانهای عرب مهاجر خراسان میرسد [۱]که در ایام حمله مغول به یزد رفتند و به خدمت علاءالدوله اتابک محلی درآمدند و بعداً به خدمت هولاکو رفتند و سر سلسله این خاندان شرفالدین مظفر حاکم میبد گردید [۲]و تا دوران اولجایتو در آن شهر باقیماند. پسرش مبارزالدین محمد که در دربار اولجایتو بود با مرگ پدر به میبد بازگشت و اتابکان یزد را برانداخت و به جنگ نکوداریان رفت. او با امیرغیاثالدین کیخسرو اینجو متحد شد و با استفاده از اغتشاشاتی که بعد از مرگ ابوسعید ایلخانی رخ داد ابواسحاق اینجو را عقب راند و فارس را متصرف نمود و سپس با ازدواج با دختر حکمران قتلغ خانی کرمان این ایالت را هم به دست اورد و سپس تبریز را هم گرفت امّا قادر به نگهداری آن نشد[۳].
پسرش شاه شجاع او را از سلطنت خلع کرد امّا پسر دیگرش محمود شاه که در اصفهان بود با شاه شجاع مخالفت کرد. محمود از ال جلایر کمک گرفت و اصفهان را نگه داشت. شاه شجاع لشکر به آذربایجان برد و با سلطان حسین بن اویس جلایری جنگید. ظهور تیمور شاه شجاع را بر ان داشت تا تسلیم فاتح بزرگ شود[۴]. شاه شجاع و شاه محمود جنگهای متعددی با هم نمودند که باعث تضعیف قدرت انها شد و با مرگ شاه محمود این منازعات ادامه داشت. جانشینان شاه شجاع نیز محتاط نبودند و پراکندگی در این سلسله با تقسیم ایالات مظفری بین پسران شاه شجاع ادامه یافت[۵]. در فارس زینالعابدین علی نخست با تیمور از در دوستی درآمد اما پس از قتل شش عامل مالیاتی تیمور در اصفهان، تیمور در 789ق به اصفهان آمد و زینالعابدین به سمت بغداد فرار کرد و در نزدیکی شوشتر به زندان شاه منصور افتاد[۶].
شاه یحیی(795-789ق) از طرف تیمور حاکم فارس شد امّا شاه منصور او را از شیراز به یزد فراری داد. یحیی برای گرفتن کرمان با سلطان احمد جنگید و شکست خورد[۷].
سرانجام شاه منصور مظفری در صدد حمله به امیرتیمور برآمد. اما تیمور در 795ق (1397م) بر ان شد تا معاندان را براندازد. در این بین شاه منصور با سلطان احمد و ایلدرم بایزید عثمانی وارد مذاکره شد که ثمری نداشت و حمله غافلگیرکننده تیمور فرصت هر کاری را از او گرفت. شاه منصور در مصاف با تیمور رشادتها و دلاوریهایی از خود نشان داد اما به دلیل خیانت اطرافیان کاری از پیش نبرد و مردانه در جنگ کشته شد. (795ق)
با قتل او حکومت آلمظفر به پایان رسید. تیمور بعد از تصرف شیراز دستور داد تا تمام شاهزادگان و بازماندگان خاندان مظفری را گرد آورند و بعد از مصادره اموال آنان را در قریه ماهیار از توابع قمشه اصفهان قتل عام نمایند.
قلمرو حکومتی مظفریان به مرکز و جنوب ایران را در برمیگرفت و گاه تا اذربایجان امتداد مییافت، یزد، شیراز، کرمان و اصفهان از مراکز مهم حکومتی و برخوردار از فعالیتهای عمرانی مظفریان بودند[۸].
این دوره مفتخر به وجود شاعران بزرگی مانند حافظ و عبید زاکانی است. مظفریان بناهای مذهبی و عامالمنفعه در متصرفاتشان بنا کردند و توجه خاصی به احیای وحدت اسلامی داشتند. علی رغم صفان نیکی که داشتند تفرقه و نقاق و برادرکشی در بین آنها شایع بود.
نیز نگاه کنید به
مآخذ
- ↑ ستوده، حسینقلی. تاریخ آل مظفر. تهران: دانشگاه تهران، 1346،ص58.
- ↑ كتبی، محمود. تاریخ ال مظفر. چاپ عبدالحسین نوائی، تهران: امیركبیر، 1364، ص30.
- ↑ نبئی، ابوالفضل. اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران در قرن هشتم. دانشگاه فردوسی مشهد، 1375، ص67.
- ↑ رویمر. ه. ر. ال مظفر، تاریخ ایران دوره تیموریان. پژوهشی دانشگاه كمبریج ، ترجمه یعقوب اژند، جامی، 1379، ص24.
- ↑ شعبانی، رضا. مروری كوتاه به تاریخ ایران. تهران: سخن، 1380،ص 498.
- ↑ بیات، عزیرالله. كلیات تاریخ ایران. میراث ملل، 1370، ص 367.
- ↑ باسورث، ادموند كلیفورد. سلسلههای اسلامی جدید. ترجمه فریدون بدرهای، باز، 1381، ص 506.
- ↑ مزاوی، میشل. پیدایش دولت صفوی. ترجمه یعقوب اژند، گستره، ص4و3.
منبع اصلی
سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، مرکز مطالعات راهبردی روابط فرهنگی (1398). دانشنامه ایران. تهران: موسسه فرهنگی هنری و انتشارات بین المللی الهدی،
نویسنده مقاله
کورش صالحی